Suzanne Luiken wint Groot Dictee 2025: laatste keer voor Frits Spits

Op zaterdag 22 november 2025 om 11:00 uur werd de achtste editie van het Groot Dictee der Nederlandse Taal live uitgezonden door NPO Radio 1 en via YouTube — en voor het eerst in acht jaar viel de winnaar niet uit de top van de bekende namen. De 27-jarige Suzanne Luiken uit Helmond, een onbekende luisteraar van De Taalstaat, scoorde met slechts drie fouten en veroverde de titel. Terwijl ze op haar bank in Helmond schreef, zat de rest van het land met haar mee — in bibliotheken, op kantoren, bij de koffie. En in Nieuwe Veste in Breda, een van de 40 deelnemende locaties, zaten mensen met pen en papier, adem inhoudend bij elke onregelmatige spelling.

Het laatste dictee van Frits Spits

Het was meer dan een taalwedstrijd. Het was een afscheid. Frits Spits, de stem van De Taalstaat sinds de start, presenteerde het Groot Dictee der Nederlandse Taal voor de allerlaatste keer. Zijn rustige, bijna zorgzame manier van spreken, die al jaren lang een soort zachte bescherming vormde voor de Nederlandse taal, werd nu een monument. Toen hij aan het einde zei: "Dit is het laatste", was er een stilte in de studio — en op duizenden koptelefoons — die langer duurde dan de pauze na het dictee.

De tekst: 'Het dorp' en de valkuilen van de taal

De tekst, geschreven door Wim Daniëls, heette 'Het dorp' — een poëtisch, bijna nostalgieus portret van een Brabants dorp, met een knipoog naar de cultuurgeschiedenis. Het was geen gewone tekst. Het was een trap van taalkundige valkuilen. 'Groote Peel' moest met twee o's — niet 'Grote'. 'Hoogeveen' moest met twee e’s. 'Grijsgedraaid', 'behept', 'gegrift' — woorden die je in dagelijks gesprek niet gebruikt, maar die je in de taalgeschiedenis wel terugvindt. En dan was er die ene zin: "ik neem u niet in het ootje" — een verwijzing naar de uitspraak van 'Groote Peel', waarbij de spelling de uitspraak trapte. "Het is alsof de taal je probeert te verleiden," zei een deelnemer na afloop. "Je denkt: dat is toch logisch? En dan… fout."

De tekst verwees ook naar een evergreen van Wim Sonneveld, geschreven door Friso. "In het geheugen gegrift staat van babyboomers en zelfs millennials," schreef Daniëls. En dat was precies het doel: niet alleen spelling testen, maar herinneringen oproepen. De taal als tijdreis.

De jury: de bewakers van de woorden

De jury, bestaande uit Vibeke Roeper, directeur van het Genootschap Onze Taal, en Ton den Boon, hoofdredacteur van De Dikke Van Dale, hield de regels strak. Geen afwijkingen. Geen "het is toch duidelijk". Alleen wat er stond in het officiële woordenboek. Roeper: "We zijn geen taalpolitici. We zijn bewakers van de regels. Dat is geen kwestie van smaak — het is een kwestie van overeenkomst." Den Boon voegde eraan toe: "Als je 'Groote Peel' met één o schrijft, verlies je een stukje geschiedenis."

De deelnemers: wie won en wie mislukte

Suzanne Luiken was de enige die onder de vijf fouten bleef. De beste prominente deelnemer? Frank van Pamelen, tekstschrijver en kleinkunstenaar, met vijf fouten. Dat is minder dan je zou denken — maar nog steeds meer dan de gemiddelde luisteraar, die tien fouten maakte. De prominente deelnemers? Gemiddeld twintig. Iven Cudogham (acteur uit 'Een huis vol'), Leoni Jansen (zangeres), Ron van den Hout (bisschop), Esmah Lahlah (GroenLinks-PvdA) en Greet Buter (burgemeester van Deurne) maakten allemaal tussen de 15 en 25 fouten. "Ik dacht dat ik goed was," zei Cudogham later. "Maar ik schreef 'uitvalsbases' met één 's'. Ik ben een acteur, geen taalwetenschapper."

Waarom dit alles? De cultuur achter de spelling

Er is iets moois aan dit dictee. Het is geen wedstrijd om te winnen. Het is een ritueel. Een moment waarop de hele natie stil wordt. Een moment waarop je jezelf vraagt: weet ik nog hoe ik 'weemoedige' schrijf? Of 'gegrift'? Of 'behept'? Het is een herinnering aan de kracht van woorden. En het is ook een protest. Tegen de snelheid, tegen de autocorrectie, tegen de verandering die alles vertraagt. In een tijd waarin we tekstberichten sturen met emoji’s als punten, vroeg het Groot Dictee: herinner je je nog hoe je een zin opbouwt?

Nieuwe Veste en de 40 bibliotheken: het dictee als gemeenschap

In Nieuwe Veste in Breda, zaten mensen met hun kinderen, met hun ouders, met hun vrienden. Een vrouw van 72 schreef met een oude pen. Een tiener met een tablet. Een man met een bril op zijn neus, die elke minuut zijn hoofd schudde. "Ik heb dit al vijf keer meegedaan," zei hij. "Elke keer voel ik me dichter bij mijn moeder. Zij schreef dit ook. Zij hield van taal."

De 40 bibliotheken in Nederland — van Bibliotheek Deurne als hoofdlocatie tot kleine dorpsbibliotheken in Limburg — werden een soort kerk. Een kerk van de taal. Waar je niet bad, maar schreef. En waar je, voor een paar uur, niet aan je telefoon dacht.

Wat komt er nu?

Frits Spits gaat met pensioen. De Taalstaat blijft. Maar wie zal de stem zijn? Wie zal de woorden uitspreken met diezelfde rust, diezelfde liefde? De organisatie van KRO-NCRV heeft nog geen opvolger aangekondigd. Maar het is duidelijk: het Groot Dictee blijft. Het is te belangrijk. Het is te diep geworteld in de Nederlandse cultuur.

De taal is levend — ook als je fouten maakt

De winnaar, Suzanne Luiken, zei na afloop: "Ik heb het niet gedaan om te winnen. Ik heb het gedaan omdat ik hou van woorden. En omdat ik dacht: misschien is dit het laatste keer dat we dit allemaal samen doen."

En misschien is dat het belangrijkste. Niet wie wint. Maar dat we er nog steeds bij zijn. Samen. Met pen en papier. Of met een toetsenbord. En met de wil om het goed te doen.